door Annemarie de Wildt
Op de heetste dag van het jaar nam de Ruigoord-gemeenschap met muziek, dans, gedichten en verhalen afscheid van Hans Plomp (1944-2024) in de kerk van het kunstenaarsdorp. Die kerk was in 1973 gekraakt door Plomp en zijn medestanders samen met de huizen die achtergelaten waren toen de oorspronkelijke bewoners moesten verdwijnen vanwege de uitbreiding van de Amsterdamse haven.
Hans had zelf voor de dood gekozen. ‘Ik ga niet eindeloos lijden’ zei hij me, de laatste keer dat we elkaar spraken afgelopen mei, en hij gaf me zijn essay The Art of Dying. Wat een mooie, optimistische manier om naar de dood te kijken – een nieuw begin waar hij nieuwsgierig naar was. Zijn afscheid werd een ‘Feestvaart’ met mooie verhalen over zijn reizen met de Luchtbus, zijn experimenten met drugs en zijn optredens als dichter en performer. Het ging ook over zijn vele vriendinnen, zijn ‘godinnen’, en Masja met wie hij 2,5 jaar geleden trouwde. Ik was erbij en de beelden van dat huwelijk, met dans en muziek op het voormalige altaar van de kerk, smolten ineen met zijn afscheid in de met bloemen versierde kerk. Achter de mand waarin Hans lag opgebaard, stond het schilderij dat Van der Vegt van hem maakte voor zijn serie Ruigoordvariaties, die het Amsterdam(s Historisch) Museum in 2009 toonde in de tentoonstelling Ruigoord, een vrijhaven voor kunstenaars.
Zanger Armand, directeur Paul Spies, Annemarie de Wildt, Diana Ozon en Hans Plomp tijdens de opening van de tentoonstelling Ruigoord, een vrijhaven voor kunstenaars, oktober 2009 in het Amsterdam(s Historisch) Museum
De opening van die tentoonstelling was memorabel, met optredens van Diana Ozon en Armand en het oplaten van het Ruigoord teken van de psylist aan een ballon vanaf de binnenplaats van het museum. In de voorbereiding voor de tentoonstelling sprak ik Hans voor het eerst. In de zomer van 2009 was ik een week in Ruigoord gaan wonen om de mensen te interviewen die Hennie van der Vegt geschilderd had. Van iedereen maakte ik korte biografietjes. Over Hans schreef ik dat zijn komst naar Ruigoord het begin markeerde van een nieuw hoofdstuk in zijn leven en een diepgaande connectie met de plek. Hij werd een van de sleutelfiguren die de gemeenschap hielpen vormgeven. Het zou een plek worden voor ‘scharrelmensen’, een oase voor de spelende mens.
Hans Plomp, voor het werk van Hennie van der Vegt (2002) tijdens de opening van de tentoonstelling Ruigoord, een vrijhaven voor kunstenaars. oktober 2009 in het Amsterdam(s Historisch) Museum.
Het beeld op de horizon van het portret van Hans Plomp door Hennie van der Vegt is van de heilige Geertruida, naar wie de kerk van Ruigoord genoemd is. Mexico was de naam van zijn inmiddels afgebroken huis. Hans verkaste naar een huis tegenover de kerk. Hij reisde veel., Vooral in India, maar ook in Ruigoord ontmoette hij Tibetanen, Native Americans en andere mensen uit bedreigde culturen. Hij reisde ook veel in de geest. Hans Plomp en Gerben Hellinga waren de psychonauten van Ruigoord. Jarenlang onderzochten ze de werking van drugs en ze schreven de drugsencyclopedie Uit je bol. Voor het project Narcotic City kwam Hans samen met zijn drugsstrijdmakker August de Loor in 2021 naar het Amsterdam Museum om daar voor een internationaal gezelschap van onderzoekers te vertellen over hun bemoeienissen met de Amsterdamse drugsscene in al zijn facetten - van het zorgen voor huisdealers bij Paradiso tot de campagne Safe House om XTC-pillen te testen.
Vorig jaar bestond Ruigoord 50 jaar. Ondanks allerlei pogingen van de haven en Amsterdam om de kunstenaars weg te krijgen, had het dorp stand gehouden. Ik schreef, inmiddels als bestuurslid van Landjuweel, een voorstel om Hans Plomp, Gerben Hellinga, Rudolph Stokvis en Margrid van der Linden voor te dragen voor de Heldenspeld van de gemeente Amsterdam. Ik roemde Hans’ kracht in het verbinden van denkers en doeners, zijn rol bij poëziefestival Vurige Tongen en bij het jaarlijkse Landjuweel Festival. In zijn laatste interview voor het Parool zei hij dat hij een lintje van de koning geweigerd zou hebben, maar een speld van Amsterdam vond hij een eer. In zijn laatste maanden ordende hij zijn literaire nalatenschap, brieven van Allen Ginsberg en anderen, die ‘per jaar in een kartonnen doos’ naar het Stadsarchief gaan. Het doet me deugd dat ik de kunstenaars van Ruigoord, die vooral in het hier en nu leven, kon overtuigen dat hun geschiedenis bewaard moet blijven voor de stad, als getuigen van de creatieve tegenstroom waar Hans Plomp zo’n prominent onderdeel van is geweest.
Een van mijn mooiste herinneringen aan Hans is het bezoek dat hij samen met Masja bracht aan het Amsterdam Museum. Wetend hoe wars Hans en Masja zijn van materie had ik hen een ervaring gegeven: een rondleiding door de vaste collectiepresentatie van het Amsterdam Museum aan de Amstel Panorama Amsterdam. Associërend over plekken in de stad waarmee hij zich zo verbonden voelde en filosoferend over de Amsterdamse vrijheidsliefde en tegencultuur liepen we door het museum én door de geschiedenis van de stad. Hans is nu zelf geschiedenis geworden, maar zijn ideeën over de spelende scharrelmens en culturele initiatieven zoals Vurige Tongen en Landjuweel blijven bestaan. Vanuit het ‘Kosmisch Lek’ waardoor inspiratie Ruigoord binnenstroomt zal Hans Plomp vast een oogje in het zeil houden.