Ode aan Tonia Stieltjes | Activiste, schildersmodel en ‘wilkrachtsdokter'

Beste Tonia,

Ik heb vol bewondering de tentoonstelling over jou gezien in het Singer Museum in Laren. Je hebt een veel bewogen leven gehad. Je was activiste, schildersmodel en je noemt jezelf ‘wilkrachtsdokter’.

Je bent geboren (28 maart 1881) in de Amsterdamse Czaar Peterstraat, als de oudste dochter van Cristiaan Anthony Milgens en Maria Geertruida Heidman. Ze geven jouw de naam Gesina Antonia.

Je vader is in slavernij geboren en op zijn 24ste vrij gekocht. Hij bevaart de zeeën en in 1879 vestigt hij zich in Amsterdam. Hij wordt hier verliefd op de roodharige dienstbode Maria. Na jou zijn er nog twee broertjes geboren maar zij sterven op jonge leeftijd. Je woonde in een arme omgeving met veel krotwoningen. Een niet zo’n gezonde omgeving. Heb je daar misschien een infectie opgelopen waardoor je blind wordt?

Je gaat dan intern naar het blindeninstituut in de Vossiusstraat. Daar leer je met name fröbelen, componeren en zingen. Gelukkig krijg je op je 18de weer je gezichtsvermogen in één oog terug.

Je wordt net als je moeder dienstbode en wel bij de bekende familie Wibaut. Mathilde Wibaut is actief met het vrouwenkiesrecht en van haar leer je schrijven. Ze betrekt jou ook bij de oprichting Sociaal Democratische Vrouwenpropaganda club.

Je wordt bestuurslid van de vakbond voor dienstboden ‘Allen voor elkander’. Later ben je voorzitster van de vakbond en de eerste gekleurde vakbondsvrouw. Je schrijft regelmatig in het dienstbode blad ‘Ons Streven’ en organiseert bijeenkomsten en uitstapjes en spreekt op congressen. Je zorgt ervoor dat de gehate fooienstelsel ( gasten geven fooien aan dienstbodes) wordt vervangen door 10 procent loonsverhoging.

Je raakt in 1908 zwanger en trouwt met fotograaf Jan de Meijere. Jullie verkeren in artistieke kringen maar in 1915 eindigt jullie huwelijk.

Je krijgt een relatie met Wim Stieltjes en samen met de kinderen vertrekken jullie naar Parijs. Dankzij een erfenis die Wim ontvangt steunen jullie kunstenaars financieel. Jullie woning wordt een verzamelplaats voor kunstenaars en intellectuelen. Heb je Jan Sluyters toen leren kennen? Hij vraagt je als model en hij maakt maar liefst twaalf portretten en naakten van jou. Ook Wim Schuhmacher maakt een portret en noemt het ‘mulattin’.

Je ontmoet ook Piet Mondriaan en met hem krijg je een goede band. Hij vind het fijn om met jou te praten over zijn werk, zijn abstracte kunst. Jullie delen ook de liefde voor jazz muziek. Piet is ontdaan als jij op 51 jarige leeftijd sterft, je wordt begraven in Parijs.

Antonia Stieltjes, je had zeker een zeer bewogen leven.