Ode aan Lucretia van Merken | Naar haar is in Amsterdam geen park, straat, brug, plein of kerk vernoemd

De vrouwelijke Vondel

In Amsterdam heb je het Vondelpark, de Vondelstraat, de Vondelkerk, de Vondeltuin en in het park een beeld van Vondel. Bijna iedereen heeft ook weleens gehoord van 'Gijsbrecht van Amstel’. Dit is het toneelstuk van Joost van den Vondel, de bekende toneelschrijver en dichter uit de zeventiende eeuw.

Maar wie van u kent Lucretia van Merken? Zij leefde een eeuw na Joost van den Vondel en zij was destijds net zo beroemd als Vondel, maar dan in de  achttiende eeuw. Naar haar is in Amsterdam geen park, straat, brug, plein of kerk vernoemd. Zelfs niet in de stadsschouwburg op het Leidseplein terwijl dat toch een goede plek zou zijn. Onbegrijpelijk.

Lucretia werd geboren op 24 augustus 1721 en woonde op de Keizersgracht bij de Herenstraat. Ze was dochter van Jacob van Merken, bonthandelaar en Susanne Wilhelmina Brandt. Op haar 24ste schrijft ze haar eerste treurspel ‘Amteminus’. Ze schrijft in totaal zeven treurspelen naast vele heldendichten en psalmen. Haar leerdicht ‘Het nut der tegenspoeden’ is zeer populair. Ze verzorgt haar vader, moeder en ziekelijke zus en op haar 47ste trouwt ze met de weduwnaar Nicolaas van Winter. 

Lucretia  was zeer beroemd en haar treurspelen waren onder alle lagen van de bevolking populair. Om deze reden vraagt de Amsterdamse schouwburgdirectie om het toneelstuk te schrijven waarmee de nieuwe schouwburg op het Leidseplein heropend wordt op 14 september 1774. Het wordt het stuk ’Jacob Simonsz de Rijk’. Volgens de overlevering was de belangstelling voor de opvoering dusdanig dat zelfs soldaten de massa amper konden bedwingen. Toeschouwers lopen kneuzingen op en moeten het bekopen met verlies van hoed, pruik, muts, schoenen en gescheurde kleding. Het scheelde weinig of er waren doden gevallen, aldus ooggetuigen.

In het tijdschrift ‘Vaderlandse letteroefeningen’ wordt Lucretia van Merken Hollands beroemdste dichteres genoemd. Ze werd in haar tijd bejubeld door lezers en collega’s. Haar treurspelen werden opgevoerd in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag  en Leiden.

Het echtpaar gaat in 1783 in Leiden wonen. Lucretia sterft op 19 oktober 1789. Ze is 68 jaar geworden en begraven in de Oude Kerk te Amsterdam. Een Leids dichter genootschap sprokkelt geld bijeen om een monument op haar graf te plaatsen, dat tot op heden helaas nooit is geplaatst.