Ode aan Black Lola | Lieve Lola, voor mij ben je de belichaming van kracht

Lieve Lola,

Ik schrijf deze ode aan jou omdat na al die jaren sekswerkers nog steeds scheef worden aangekeken. Ze zijn anoniem en vrouwen buiten het beroep kijken op hen neer. 

Kan het wel, een brief aan een sekswerker die al jaren geleden is overleden? Is het wel maatschappelijk, politiek verantwoord? Ik vind het nodig. Ik vind het belangrijk dat jij ook hier tussen de markante vrouwen staat.

Als Zwarte Lola was je een bekende sekswerker in de Tweede Wereldoorlog en daarna. Niet zomaar eentje. Je was een bezienswaardigheid op de Amsterdamse wallen. Van heinde en verre kwamen de mannen naar je toe. Je kon niet lezen of schrijven maar had een neus voor business. Mannen gaven je veel geld en mannen namen het je ook weer af. Je was echt te goed van vertrouwen. 

Ik denk dat de kracht van je hart van goud je staande heeft gehouden en vernietigd. Je was het uiterste van twee polen. Je was Noord en Zuid. Je was zwart in een witte wereld. Vrouw in een mannenwereld. Rijk en arm. Je was slim en dom of beter gezegd goedgelovig, naïef. Dat laatste misschien zeldzaam in je beroep.

Geboren op 20 juli 1909 als Nicolina Sant in Paramaribo, Suriname werd je als wees in huize Saron opgebracht. Toen je tien jaar oud was werd je door een wit echtpaar meegenomen naar Nederland om als dienstmeisje te werken. Ik kan me niet voorstellen hoe angstig je moet zijn geweest. Op de boot naar een koud land met vreemde witte mensen. In de jaren 30 van de vorige eeuw was het een statussymbool op de Amsterdamse grachtengordel om een zwarte dienstmeid te hebben. Ze lieten je slapen in het kolenhok totdat je te voluptueus werd en met alleen de kleren aan je lijf op straat werd gezet. 

In de periode dat je op straat aan het overleven was heb je jezelf a la zangeres Madonna jaren later opnieuw uitgevonden. Je dook op als exotische verschijning zogenaamd geboren als een inheemse Aracai prinses. Een fictieve stam uit Cuba. Je had een Oscar moeten krijgen voor je act en de verhalen die je je klanten vertelde. Je begon te pezen in de Stoofstraat nummer 9 in Amsterdam. Het liep storm. Een zwarte vrouw onder de rode lichtjes. Je was een kermisattractie die veel bezocht werd als het ‘s avonds donker was. Niemand wilde gezien worden als ze bij jou naar binnen gingen. Maar naar binnen gingen ze, in grote getalen. 

Toen brak de oorlog uit. 

Nu zijn er zijn veel verhalen uit die tijd over de rosse buurt. Jouw buurt. In 1948 begon Majoor Bosshardt in de buurt te werken. Daar is over geschreven en zelfs prinses Beatrix is bij haar op bezoek geweest. Ik denk graag dat ze jou ook hebben gezien en misschien zelfs met je hebben gesproken. Zeg eerlijk, met je duren kleren, je bontjassen en je mooie sieraden was je niet echt te missen. 

Majoor Bosshardt wordt beschouwd als een heldin. Met recht. Maar jij was ook een heldin. Je was een sterke vrouw die niet per se bergen kon verzetten of een deur in kon trappen. Jouw kracht zat in subtiele eigenschappen die je in staat stelden om obstakels te overwinnen en tegenslagen te doorstaan. De voedselbonnen die je kreeg gaf je aan de straatarme Surinaamse vrouwen die kinderen hadden met witte mannen die voor de oorlog naar Nederland waren gekomen. Zij en hun kinderen werden verguisd en konden dus geen werk vinden. 

‘Straatstenen moesten ze anders eten,’ zei je. 

Jij had geld en je deur stond voor iedereen open. Als je hulp nodig had, ging je naar Lola. Men hoefde het niet eens te vragen. Gedurende de oorlogsjaren floreerde je en gedurende de Hongerwinter heb je  onvermoeibaar mensen en kinderen te eten gegeven. Je kan wel zeggen dat velen de oorlog niet overleefd zouden hebben zonder jou. 

Helaas door je beroep werd je verguisd, gepest door jong en oud, vies aangekeken door vreemden en wilde men niets van je weten als ze niet van je konden vreten. Er is zodanig misbruik van je gemaakt dat je je laatste jaren in armoede hebt gesleten.

Lieve Lola, voor mij ben je de belichaming van kracht. Het is belangrijk om te onthouden dat kracht niet altijd zichtbaar is. Soms zijn de sterkste vrouwen diegene die in stilte hun eigen gevechten strijden. Zoals jij, Zwarte Lola.

Met liefde,

Nathalie Emanuels