Ode aan Rie Beisenherz | Pionier en rolmodel binnen het dameszwemmen

Bij de Olympische Spelen 2024 in Parijs doen we voor het eerst bijna met zoveel vrouwen als mannen mee. In 1920 was Rie Beisenherz de eerste en enige vrouw die namens Nederland mee mocht doen aan de Spelen in Antwerpen. Rie was een pionier en rolmodel binnen het dameszwemmen. 

Maria Martha (Rie) Beisenherz, geboren Amsterdam 1901, was de dochter van kruidenier Wilhelm Ludwig Beisenherz en Christina Visser. Rie groeide op in een sportief gezin. Haar vader was lid van de Amsterdamsche Zwemclub en een amateurwielrenner. Toen Rie 12 jaar was meldde ook zij zich, samen met enkele leeftijdgenootjes, aan bij een zwemvereniging. Maar De Hollandse Dames Zwemclub weigerde de meisjes toe te laten vanwege hun jonge leeftijd. Daarop besloten ze dan wel een eigen zwemclub op te richten De Jonge Waterratten. Zij zwommen in het Heiligewegbad, het AMVJ aan de Stadhouderskade en ook in het bad van Obelt aan het IJ. 

In 1920 trainde Rie dagelijks om mee te doen aan de Olympische Spelen. “Dat had uiteraard heel wat voeten in de aarde eer het zo ver was,” vertelde ze in 1960 in het radioprogramma In het dal van Olympia. Haar ambities botsten namelijk met die van de heren van het sportbestuur. Bovendien geloofde niemand dat het Amsterdamse meisje de Olympische limiet van 1 min.30,2 sec. kon halen. “Toch lukte het mij op een avond aan de Ruysdaelkade in Amsterdam om de 100 meter vrije slag binnen de gestelde tijd af te leggen.”

Haar kwalificatie bracht de sportbestuurders niet wezenlijk tot andere inzichten. “Ik kreeg derdeklas trein vergoed en vier dagen verblijf. Mijn vader is met mij meegegaan, maar van de zwembond was van steun en verzorging geen sprake.” Verder wist niemand dat het bij internationale wedstrijden al jarenlang de gewoonte was om te duiken tijdens de start. Rie kwam er pas achter toen ze zich in Antwerpen gereed maakte voor haar olympische debuut. Omdat ze duiken bij de start niet gewend was, had Rie een slechte start. Maar ze zwom snel. Zo snel dat ze het nationale record verbrak met maar liefst zes seconden. Haar tijd 1 min. 22,6 sec. was goed voor een derde plaats in de eerste serie maar ze moest de Amerikaanse zwemsters uiteindelijk voor laten gaan. Ze won dus geen Olympische medaille, maar nam wel een mooi nationaal record mee naar huis. Het bondsbestuur weigerde die nieuwe tijd aanvankelijk te erkennen, omdat die niet was gemeten in Nederlands water. Na flink wat tumult kwam dat alsnog in orde.  

Rie zelf bleef nuchter onder alle opwinding. “Je kan veel plezier aan de zwemsport beleven, zoals ik nog altijd heb, maar het moet toch niet een hoofdzaak worden dat alles om de sport draait.” Dat ze als eerste Nederlands vrouw aan de Olympische Spelen heeft meegedaan, vond ze heel plezierig. In 1928 trouwde Rie met waterpoloër Gerardus Barend Rijke. Ze verhuisden naar het Gooi. Rie bleef het zwembad trouw. Haar hele leven heeft ze elke dag 400 meter gezwommen totdat haar dokter het haar verbod. Ze stierf in 1992 te Bussum.