Ode aan Sophia Elzinga-van Delden | A fighter through and through

As a child growing up , I would notice  the little things about my Mother which stood out. Such as her ability to be fierce, angry and defensive at the drop of a hat, her ability to pretend that everything was fine when , in fact, things were very wrong. This well practiced act of normality became her front in public. To a child this was confusing. 

It became more developed after we emigrated to Aotearoa/ New  Zealand in 1958. She seemed on guard and  hostile until she became familiar with a place or person. A knock on our door would scare her to death and she was hesitant to open it until she knew who was behind it. She anticipated disaster when we saw only opportunity.  If we brought another child home after school, it was seen as an intrusion by my Mother and she would eye them with suspicion whilst feigning acceptance. Loud noises would startle her, anything unexpected would throw her off balance. She had trouble sleeping and would often be found up doing the housework in the middle of the night.

She would rarely tell you the truth about how she was feeling and it was only as we grew older that  we learnt , through bits and pieces, some of the story about her time in the Dutch Resistance as a teenager. and about her tragic love affair with Hans [ Johan Godefridus] Schippers , which ended with his  execution and violent death on 8 March 1945 at the hands of the Nazis, at the age of 22 years. For us this became her life story and we would speculate that we may never have existed if he had lived as she would most likely have not married my father... somewhat of an existential threat! As I grew into adulthood and started a career working with abused women and children, I noticed the similarities in their behaviour with that of my Mother.

I became a Trauma Counsellor as a direct result of observing and living with my Mother and for this I will be forever grateful and in her debt. Becoming familiar with the symptoms of Post Traumatic Stress Disorder in my clients, I recognized that she was suffering the same effects throughout her lifetime ...the exaggerated startle response reactions, the nightmares and inability to sleep, the need to pretend and not have her cover blown, her need to defend her family,  her ability to lie and make up another reality, her quickness to anger at a level beyond what the circumstances warranted, her inability to trust, her lack of self-esteem and her self-doubt, her constant scanning of her environment, her  restlessness and mood swings,  her avoidance techniques etc. 

It all made total sense when put in the context of P.T.S.D., which went undiagnosed at that time in the rush to just  "get on with life " but which she undoubtedly suffered from as a consequence of her time as a Resistance Courier , coupled with the grief and shock of the murder of the love of her life.

Looking back with that in mind , I have total respect as to how my mother's war experiences coloured her behaviour for the rest of her adult life and tainted her ability to enjoy life. She often spoke of her constant need to look over her shoulder, her sense of guilt for surviving when others hadn't, for playing a part in the death of others despite them being "the enemy" , and I know that she carried these feelings until her death on 21st May 2010, suffering from dementia and a stroke.

I have nothing but admiration for the way she forged a new life for herself and for us in a foreign country, far removed from the support of her family  and friends, speaking an unfamiliar  language whilst fighting her internal demons which were the after effects from the war that so many of her fellow countrywomen (and men) would have suffered from in that era. 

She was a fighter through and through and this is the legacy she left our generation and the ones that are following on behind us. I acknowledge and have lived the reality that  the effects of war are longlasting and intergenerational. They do not end when Peace is declared. Her children and grandchildren have all visited the places in Amsterdam that we know of where my Mother would have spent the war years in trepidation and  in fear for her life , as well as for that of her innocent family. 

She never sought recognition of her war efforts but – we , as her  proud offspring, are ensuring that her bravery and  sense of justice for humankind survives and lives on. My Mother helped to liberate Amsterdam by standing up for humanity and for decency during a time of darkness, deep despair and hopelessness.

I salute her courage and commitment and her suffering.

Lang zal ze leven!!! Her favourite song, alongside "Non, Je Ne Regrette Rien".            

Marion van Delden (daughter)        

Nederlandse vertaling:

Als opgroeiend kind merkte ik bij mijn moeder kleine dingen die opvielen. Zoals haar vermogen om in een oogwenk boos en defensief te zijn. Of haar vermogen om te doen alsof alles in orde was, terwijl er eigenlijk van alles mis was. Deze goed geoefende act van normaliteit werd haar façade in het openbaar. Voor een kind was dit verwarrend. 

Het kwam nog meer tot uiting nadat we in 1958 emigreerden naar Aotearoa, Nieuw-Zeeland. Ze leek altijd op haar hoede en vijandig totdat ze vertrouwd raakte met een plaats of persoon. Ze schrok zich dood als er op onze deur werd geklopt en deed pas open als ze wist wie erachter stond. Ze voorzag onheil terwijl wij alleen maar kansen zagen. Als we na schooltijd een ander kind mee naar huis namen, werd dat door mijn moeder gezien als een inbreuk en keek ze hen met argusogen aan, terwijl ze deed alsof ze het accepteerde. Ze schrok van harde geluiden en alles wat onverwacht was bracht haar uit balans. Ze had moeite met slapen en was vaak midden in de nacht op om het huishouden te doen. Ze vertelde je zelden de waarheid over hoe ze zich voelde en pas toen we ouder werden, leerden we stukje bij beetje iets over haar tijd in het verzet als tiener en over haar tragische liefdesrelatie met Hans [Johan Godefridus] Schippers, die eindigde met zijn executie en gewelddadige dood op 8 maart 1945 door toedoen van de nazi's, nog maar 22-jaar oud. Voor ons werd dit haar levensverhaal en we speculeerden over een situatie waarin we nooit hadden bestaan. Want als hij had geleefd zoals zij, zou ze waarschijnlijk niet met mijn vader zijn getrouwd... Een soort existentiële bedreiging!

Toen ik volwassen werd en begon te werken met mishandelde vrouwen en kinderen, merkte ik de overeenkomsten in hun gedrag met dat van mijn moeder. Ik werd traumacoach als direct resultaat van het observeren van en het samenleven met mijn moeder en daarvoor zal ik haar voor altijd dankbaar zijn. Toen ik bekend raakte met de symptomen van Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) bij mijn cliënten, herkende ik dat zij haar hele leven lang aan dezelfde effecten leed - de overdreven schrikreacties, de nachtmerries en het onvermogen om te slapen, de behoefte om te doen alsof en haar dekmantel niet op te blazen, haar behoefte om haar familie te verdedigen, haar vermogen om te liegen en een andere realiteit te verzinnen, haar snelheid om boos te worden op een hoger niveau dan de omstandigheden rechtvaardigden, haar onvermogen om te vertrouwen, haar gebrek aan zelfvertrouwen en haar zelftwijfel, het constante scannen van haar omgeving, haar rusteloosheid en stemmingswisselingen, haar vermijdingstechnieken, enz. 

Het was allemaal volkomen logisch in de context van PTSS, die destijds nog niet werd gediagnosticeerd in de haast om gewoon maar 'verder te gaan met leven', maar waaraan ze ongetwijfeld leed als gevolg van haar tijd als verzetskoerier, in combinatie met het verdriet en de schok van de moord op de liefde van haar leven.

Al terugkijkend heb ik er alle respect voor hoe de oorlogservaringen van mijn moeder haar gedrag voor de rest van haar volwassen leven hebben gekleurd en hoe het haar vermogen om van het leven te genieten heeft aangetast. Ze sprak vaak over haar constante behoefte om over haar schouder te kijken, haar schuldgevoel omdat ze het overleefd had terwijl anderen dat niet hadden gedaan, omdat ze een rol zou hebben gespeeld in hun dood, ondanks het feit dat ze 'de vijand' waren. Ik weet dat ze deze gevoelens meedroeg tot haar dood op 21 mei 2010, toen ze leed aan dementie en een beroerte.

Ik heb niets dan bewondering voor de manier waarop ze een nieuw leven voor zichzelf en voor ons opbouwde in een vreemd land, ver weg van de steun van familie en vrienden, een onbekende taal sprekend, terwijl ze vocht tegen haar innerlijke demonen die de naweeën waren van de oorlog waar zoveel van haar landgenoten in die tijd onder hebben geleden. Ze was door en door een vechter en dit is de erfenis die ze onze generatie en degenen die na ons komen heeft nagelaten. Ik heb de realiteit ervaren en zie in dat de gevolgen van oorlog langdurig en intergenerationeel zijn. Ze houden niet op als de vrede is uitgeroepen.

Haar kinderen en kleinkinderen hebben allemaal de ons bekende plaatsen in Amsterdam bezocht waar mijn moeder de oorlogsjaren heeft doorgebracht in angst en vrees voor haar leven en dat van haar onschuldige familie. Ze heeft nooit erkenning gezocht voor haar oorlogsinspanningen, maar wij, als haar trotse nakomelingen, zorgen ervoor dat haar dapperheid en gevoel voor rechtvaardigheid voor de mensheid voortleven.

Mijn moeder heeft Amsterdam helpen bevrijden door op te komen voor menselijkheid en fatsoen in een tijd van duisternis en diepe wanhoop. Ik prijs haar moed en toewijding en haar lijden.

Lang zal ze leven! - Dat was haar favoriet liedje, samen met Non, je ne regrette rien.

Marion van Delden (dochter)