Ode aan Fatima Elatik | Ruimte maken waar anderen grenzen zien

Deze ode is ook ingesproken en hier te beluisteren.



Lieve Faat,

Om de volle lading van deze ode aan jou te dekken, moet ik beginnen bij het begin – en dat betekent dat ik ook een deel van mijn eigen verhaal moet delen.

Toen ik drie jaar oud was, namen mijn grootouders me vanuit Marokko mee naar Nederland. Mijn ouders waren gescheiden, en op dat moment leek het de beste keuze. Ik kwam in Amsterdam-Zuid terecht, waar ik opgroeide met de broers en zussen van mijn moeder. Eén van die zussen, mijn tante, is jouw beste vriendin. Je woonde destijds met je ouders bij ons om de hoek en was kind aan huis bij mijn grootouders. We zagen je vaak, en toen al voelde ik me verbonden met jou.

Eenmaal in Nederland probeerden mijn grootouders voogdij over mij te krijgen, maar ondanks rechtszaken slaagden ze daar niet in. Uiteindelijk moest ik terug naar Marokko. Maar inmiddels was ik een jaar of zeven, en ik had hier al wortels geschoten. Mijn grootouders hielden me in Nederland, hopend op een hoger beroep of een nieuwe regeling. Zelf wist ik tot mijn elfde niets van mijn situatie. Pas toen ik naar de middelbare school ging, kwam de angst. Ik herinner me nog hoe ik de woonkamer binnenkwam, iedereen met serieuze gezichten, en toen vertelden ze het me: ik was ongedocumenteerd. “Je mag hier eigenlijk niet zijn. Zorg ervoor dat je niet opvalt.”

Dit geheim heb ik jarenlang met me meegedragen. Ik kon bijvoorbeeld nooit mee op schoolreisjes naar het buitenland, zonder te kunnen uitleggen waarom. Toen ik negentien was, kreeg ik een telefoontje van jou. “Ik heb met Job gesproken,” zei je. Job Cohen, toenmalig burgemeester van Amsterdam, had naar mijn verhaal geluisterd en hij wilde met mijn dossier naar de staatssecretaris. En toen mocht ik er opeens wél zijn. Jij had voor mij gestreden toen ik dat zelf niet kon, zonder dat iemand jou daarom heeft gevraagd. 

Als je me vandaag ontmoet, zou je deze geschiedenis niet achter me zoeken. Natuurlijk heeft het me gevormd, maar het definieert me niet. Ik heb een mooi, groot leven opgebouwd; een carrière, fijne mensen in mijn netwerk, en ik heb mijn eigen magazine. Ik ben meer dan dit verhaal. Maar ik weet dat ik dit voor een groot deel te danken heb aan de sterke vrouwen die altijd om me heen zijn geweest. En vooral aan jou, Faat. Jij liet me vanaf jonge leeftijd zien wat er mogelijk is. Jij leerde me dat vechten voor jezelf en anderen, en je dromen waarmaken, niet makkelijk hoeft te zijn. “Als het makkelijk was, dan had iedereen het toch gedaan? Dit leven wat ik leid is niet voor zwakke zieltjes” hoor ik je zo zeggen.

Je hebt me ook geleerd wat macht hebben werkelijk betekent. Je gebruikt jouw netwerk en jouw positie om anderen vooruit te helpen. Want dat is wie jij bent: een vrouw die ruimte maakt waar anderen grenzen zien. Onvoorwaardelijk. Jij bent altijd bereid alles op het spel te zetten als dat betekent dat je iemand kunt helpen. Je zegt weleens grappend dat je de wereld wilde redden, maar ik denk dat je dat ook echt aan het doen bent. Gewoon door Faat te zijn, en daarmee te laten zien hoe hoog de lat kan zijn.

Jouw strijd is nooit alleen van jou geweest. Het is de strijd van hen die zich verloren voelen in een stad die hun thuis zou moeten zijn. De strijd van mensen zoals ik, die zich niet vertegenwoordigd voelen, niet gehoord worden.

Toen ik begin dit jaar zelf voor de gemeente Amsterdam ging werken, voelde het alsof de cirkel rond was. Het kan geen toeval zijn dat ik nu door de gangen loop waar ooit werd besloten dat ik niet langer onzichtbaar hoefde te zijn. En dat heb ik allemaal te danken aan jou, Faat, en aan jouw lef.

Selma