Ode aan Maria Antonie Rietveld-Luijben | Een plek in het zonlicht

Ode aan mijn grootmoeder,

Ik heb u jammer genoeg zelf nooit mogen ontmoeten. U stierf al in 1961, op 49 jarige leeftijd, aan borstkanker.  Slechts twee jaar na uw man, mijn opa. Ook hij is jong gestorven.

Opgegroeid in Alpen aan de Rijn uit een Franse moeder en een Nederlandse vader. U ontmoette Bertus Rietveld, een boerenzoon, trouwden en vertrokken naar Amsterdam. Samen begonnen jullie een slagerij op het Columbusplein. Zoals een goed katholiek, stichtte jullie een groot gezin met zeven kinderen.

Terwijl u druk was in de winkel en met alle werkzaamheden die bij een slagerij horen, zorgde de oudste twee kinderen, waaronder mijn moeder Truus, voor de overige kinderen. Een jonge meid uit Volendam hielp mee in de huishouding.

Toen tijdens de oorlogsdagen voedsel op de bon ging, kwamen u en opa in verzet door clandestien vlees te verstrekken aan mensen die zelf geen voedselbonnen kregen of ondergedoken zaten. Het was een spannende tijd waar uw oudste dochter Adri, zelf nog een jong kind, vlees in een kinderwagen vervoerden naar verschillende adresjes in Amsterdam. Wat zal u een enorme angst gevoeld moeten hebben dat haar iets zou kunnen overkomen. En wat zal dat een spanning en stress hebben opgeleverd.  

Ergens zullen er mensen in uw omgeving zijn geweest die opa hebben verraden want de Gestapo kwam een aantal keer aan de deur. Hij vluchtte dan via de zolder naar de daken en was ze een aantal keer te snel af. Tot ze hem toch te pakken kregen en hij vast kwam te zitten in het Oranjehotel, de gevangenis van de nazi’s in Scheveningen. Na een lange tijd kwam hij daar sterk vermagerd en erg verzwakt weer uit.                                                                                                                                                   

Wat moet dat met u hebben gedaan? Geen idee te hebben waar uw man was en of hij ooit levend naar huis terug zou keren. Hoe moest u alles bolwerken in uw eentje met zoveel kleine kinderen? Was de winkel toen gesloten? Kwam er nog wel geld binnen? Na de oorlog was opa was nooit meer de sterke man van voorheen. Jullie beide gezondheid ging snel achteruit.
Uw dochter Truus kreeg verkering met mijn vader, een zwarte man uit Suriname. Dat was best een bijzondere gebeurtenis in die tijd. Uw Franse moeder, die al eerder zwarte mensen gewend was in Frankrijk was erg onder de indruk van deze charmante man uit Suriname. Hoewel hij geen woord Frans sprak kletste ze vaak enthousiast met hem in haar moedertaal. Voordat mijn ouders een eigen huis vonden hebben ze nog een tijdje bij u in huis gewoond. Best ruimdenkend dat u mijn vader in uw gezin verwelkomde. Dat geeft een fijn gevoel.

Zo spijtig dat we elkaar nooit hebben mogen ontmoeten. Ik had u graag beter willen leren kennen en naar uw verhalen willen luisteren. We konden het vast goed met elkaar vinden.