Ode aan Jet van Dam van Isselt | Wat was haar invloed op het Amsterdamse kunstbeleid?

Deze ode is een pleidooi, een pleidooi om onderzoek te doen naar de betekenis van Henriëtte (Jet voor intimi) van Dam van Isselt (1895-1972) voor het kunstbeleid van Amsterdam. Gepromoveerd (in de rechten) in 1918, in dat jaar benoemd tot secretaresse van de Amsterdamse Commissie van Bijstand in zaken der kunst, in 1922 getrouwd met de vooraanstaande sociaal-democraat A.B. Kleerekoper (een ‘linkse’ echtgenoot, volgens verhalen uit protest tegen haar aanzienlijke afkomst), in 1923 aangesteld als hoofd Bureau Kunstzaken (hoofdcommies en later referendaris) bij de Gemeente Amsterdam, 28 jaar jong! Ze bleef dat tot 1940 (waar was de ministeriële verordening van maart 1924 dat gehuwde vrouwen geen functie in overheidsdienst mochten bekleden?). In 1940 werd ze ontslagen omdat ze weigerde de door de bezetter vereiste loyaliteitsverklaring te tekenen. 

Het waren de tijden van de legendarische wethouders Floor Wibaut (1859-1936), onder andere Volkshuisvesting en Kunstzaken (1914-1927 en 1929-1931) en Emanuel Boekman (1889-1940), onder andere Kunstzaken (1931-1933 en 1935-1940). Kunstzaken omvatte de (stedelijke) musea, toneel en muziek. Er waren ook plannen om kunsttentoonstellingen in de wijken te houden, maar dat is nooit van de grond gekomen. Amsterdam was toentertijd een van de weinige gemeenten met een kunstbeleid met een daarbij passend budget, onder andere in de jaren twintig en dertig voor het aankopen van kunst en het geven van opdrachten aan kunstenaars. 

Tijdgenoten beschrijven Jet van Dam van Isselt als voortvarend, intelligent, energiek, soms eigenwijs en ook een beetje extravagant. Met zo’n karakter kan het niet anders dan dat ze in al die jaren van haar aanstelling een belangrijke inhoudelijke rol heeft gespeeld in het kunstbeleid van de Gemeente. Maar daarover is vrijwel niets te vinden. In het gezaghebbende Kunstbeleid in Amsterdam 1920-1940 van Tony Jansen en Jan Rogier uit 1983 komt haar naam een aantal malen voor, maar nooit in verband met beleid of inhoudelijke beslissingen. Haar enig bekende inhoudelijke wapenfeit is de aanstelling van de jonge, veelbelovende vormgeefster Fré Cohen (1903-1943) bij de Stadsdrukkerij, in 1929. Die maakte daar onder andere het baanbrekende ontwerp voor het Giroboekje, grotendeels samengesteld uit zetsel, een volkomen nieuwe manier om drukwerk te vervaardigen. 

Na haar ontslag in 1940 ging Jet van Dam van Isselt kunstgeschiedenis studeren in Utrecht, eerst bij prof. Willem Vogelsang en later bij prof. Jan van Gelder. In 1949 studeerde ze af. Van 1945 tot 1947 was ze hoofd Kunstzaken bij het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, kortstondig, want minister Jos Gielen zag niets in het kunstbeleid van zijn voorganger Gerardus van der Leeuw en diens hoofd Kunstzaken. Ze werd in 1950 benoemd tot tweede onderdirecteur bij het Historisch Instituut in Rome. Italië zou haar grote liefde worden. In 1961 ging ze met pensioen.  

Het internet biedt geen foto van haar; de enig bekende beeltenis (tot nu toe) is een profieltekening gemaakt door Nico de Laaf (1893-1966) die regelmatig overheidsfunctionarissen en gemeenteraadsleden tekende, in het Stadsarchief Amsterdam.