Maak een ode
English
Image from i OS

Uitgelicht

Amsterdam Museum en Huis Willet-Holthuysen bekroond met Michelin sterren

30 april 2025

Ode aan Jill Pattiradjawane | Voor mij ben je een echt rolmodel

Door Alex Kain15 november 2024
Jill Pattiradjawane, fotografie Hadas Itzkovitch en Anya van Lit

Jill Pattiradjawane, fotografie Hadas Itzkovitch en Anya van Lit

Je bent geboren in Nederlands-Indië in een patriarchale omgeving, waarvan je vertelde dat jouw ouders het toelieten om in traditionele vrouwenkleding voor geld op feesten met mannen te dansen. In die tijd was het voor vrouwen verboden om überhaupt in het openbaar te dansen. Alhoewel dit oogluikend werd toegestaan was het thuis niet bespreekbaar. Deze ervaring was voor jou als jonge tiener een eerste vorm van het gevoel van ‘vrijheid’ maar dan wel één met een beperking.

Na jouw vertrek uit het toenmalige Indonesië belande je in het Europa van de jaren 70, hier kon en mocht je ongegeneerd jezelf zijn als danseres in Parijs. Niet snel daarna kwam dé voor jou alles bepalende operatie wat werd uitgevoerd in Casablanca door vermaard gynaecoloog Dr. Georges Burou, die vele community dames inclusief jouzelf compleet hebben gemaakt. Ik heb je vaak vol trots horen zeggen; ‘Toen ik op de operatietafel lag sprak hij me aan met monsieur, toen ik weer wakker werd, was het mademoiselle. ’Haast een sprookje uit Duizend-en-een-nacht’.

Niet snel daarna voltrok een ander sprookje, tijdens je werk in een Berlijnse diner-dansant ontmoette je jouw grote liefde Eduard. Deze 19-jaar jongere man heb je uiteindelijk een ultimatum gesteld omdat deze Nederlandse man weer terug moest naar zijn leven hier in Amsterdam. ‘Als je mij niet binnen nu en een maand komt halen, dan is onze relatie voorbij!’. Twee weken later kwam hij je ophalen in Berlijn en zodoende werd je eind jaren tachtig een gelukkige en getrouwde Amsterdamse vrouw.
Door jouw warmte en vrouwelijke schoonheid was Eduard altijd in staat om je te allen tijde lief te hebben en daardoor ook jouw werk als callgirl te respecteren. Wanneer ik met jou praat over de verhalen van vroeger is de twinkeling in jouw ogen altijd present. Ik blijf me zeer vereerd voelen dat je mij al deze verschillende verhalen hebt verteld, zowel over werk als privé over de man waarmee je meer dan twee decennia gelukkig bent geweest, tot zijn vroegtijdig overlijden in 2009. Door jouw werk beschikte je over jouw eigen financiële onafhankelijkheid en dat is zeer bijzonder als transvrouw van kleur zijnde. Je hebt me een aantal jaren geleden verteld dat je nooit echt last hebt gehad van enige vorm van agressie en narigheid en dat verbaasd mij helemaal niets. 

Nu op jouw bijna 86e levensjaar je prefereert je liever om als verzorgde vrouw te worden genoemd in plaats van mooie vrouw. Nog steeds volop genietend van vrijwilligerswerk bij een parochie in Amsterdam-Oost en frequent socializen met vriendinnen.

Lieve Jill, wat ben ik ontzettend trots dat ik je heb mogen leren kennen, jouw positieve kijk op het leven heeft je zo ver gebracht. Dat is iets wat ik enorm bewonder, voor mij ben je een echt rolmodel!

Heel veel liefs,

Alex.

Over

Ode van Alex Kain aan Jill Pattiradjawane.

In 2018 verscheen het boek Transgender in Nederland — Een buitengewone geschiedenis, dit werd geschreven door Alex Bakker. Hij is niet alleen een historicus maar ook mijn voormalige bovenbuurman en daarnaast ook een persoon met een trans verleden. In dit boek las ik voor het eerst over de van oorsprong Molukse Jill Pattiradjawane. Voor een Pride week-evenement in het Amsterdam Museum in 2018 heb ik destijds contact met haar gezocht met de vraag of ze wilde deelnemen in een panelgesprek tijdens een women-only event genaamd ‘We are Family’, ze ging akkoord en was een van de sprekers in de prachtige en intieme gewelfruimte in het museumpand aan de Kalverstraat.

Als jonge Tilburgse tiener in de jaren negentig had en vond ik geen rolmodellen als het ging om transvrouwen. Mijn Indische en Thaise afkomst werkten alleen maar beperkend door het maatschappelijk stigma over deze zogenoemde transseksuelen. Geen transvrouwen op de buis of in de film en media die ik als referentiekader kon gebruiken. Toen ik Jill voor het eerst ontmoette raakte ik betoverd door deze parmantige dame met een kledingstijl om u tegen te zeggen, juist het gebruik van bijpassende accessoires gaven mij gelijk de gedachte, ‘Zo zou ik er ook graag uit willen zien op mijn oude dag’, maar ergens herkende ik ook veel in haar onmiskenbare Aziatische elegantie!’

Jill Pattiradjawane, fotografie Hadas Itzkovitch en Anya van Lit

Jill Pattiradjawane

Jill Pattiradjawane is geboren in Jakarta in 1939.

Tags

Maak een ode
  • Zien & Doen
  • Verhalen & Collectie
  • Tickets & Bezoek
  • Tentoonstellingen
  • Rondleidingen
  • Families
  • Onderwijs
  • Nieuws
  • Nieuwsbrief
  • Publicaties
  • AMJournal
  • Vrouwen van Amsterdam

Hoofdpartners

gemeente amsterdam logo
vriendenloterij logo

Hoofdpartner Educatie

elja foundation logo
  • © Amsterdam Museum 2025