Ode aan Eva de Jong | We mogen er zijn

Eva de Jong was zeventien toen ze voor het eerst écht voelde dat Amsterdam haar stad was. Ze had er nog geen eigen plek, maar terwijl ze door de straten liep, tussen de drukte van fietsen en trams, wist ze: hier hoor ik thuis. De energie, de diversiteit, de vrijheid: alles in Amsterdam resoneerde met haar.

Nu, bijna twintig jaar later, is de stad al jaren haar thuisbasis. Maar haar liefde voor Amsterdam is niet onvoorwaardelijk. “ Ik heb geluk dat ik een huis heb, maar het wordt voor veel mensen steeds moeilijker om hier te blijven wonen,” zegt ze. “Mensen met een modaal of (zelfs bovenmodaal inkomen) die na hun studie hier willen blijven moeten zich echt in bochten wringen om bijvoorbeeld een hypotheek te krijgen. En huren in de vrije sector? Ook dat is voor veel mensen onbetaalbaar.” 

Ze vreest dat Amsterdam verandert in een openluchtmuseum, zoals het centrum van Londen, waar gewone bewoners langzaam uit het straatbeeld verdwijnen. Toch blijft de stad haar veilige haven, de plek waar ze na een reis altijd weer thuiskomt.

De worsteling met assertiviteit

Eva groeide op in een dorp in de buurt van Haarlem, waar ze leerde om sociaal wenselijk te zijn, inschikkelijk, niet te veel ruimte in te nemen. Lange tijd zag ze dat niet als een probleem. Tot ze zich realiseerde dat ze zichzelf regelmatig kleiner maakte dan nodig was.

“Ik betrap mezelf er bijvoorbeeld op dat ik mijn kennis verzacht,” zegt ze. “Ik heb een studie in de taalkunde afgerond, maar als een man op een feestje iets taalkundigs gaat mansplainen, zeg ik niet meteen: ‘Dat klopt niet.’ Ik zeg eerder: ‘Oh, ik denk dat het misschien toch net iets anders zit, maar ik weet het niet zeker.’ Terwijl ik het wél zeker weet.”

Stap voor stap probeert ze deze patronen te doorbreken. Ze oefent in ruimte innemen, soms op ogenschijnlijk kleine manieren. “Als iemand in de rij voordringt, laat ik dat niet meer zomaar gebeuren. Dat klinkt onbenullig, maar het is een oefening in jezelf laten zien. Ik zeg nu: ‘Nee, sorry, maar ik was eerst.’”

Een dochter als motivatie

De geboorte van haar dochter gaf een extra laag aan haar worsteling met assertiviteit. “Ik wil haar leren dat ze zich niet hoeft te verontschuldigen voor haar bestaan. Dat ze net zo goed het recht heeft om te spreken, om haar plek in te nemen.”

Ze ziet hoe jongens vaak zonder aarzeling hun ruimte opeisen, terwijl meisjes subtiel wordt geleerd zich bescheiden op te stellen. “Ik wil dat mijn dochter dat zelfvertrouwen ook oppikt. Ik wil dat ze zonder schroom durft te zeggen wat ze vindt.”

Vrouwen die inspireren

Als ze terugkijkt op de vrouwen die haar hebben gevormd, noemt Eva meteen haar moeder en haar voormalige theaterregisseur, Lorentine van Tijn. Haar moeder groeide op in een groot gezin waar onderwijs geen prioriteit had. Toch vocht ze zich een weg naar de universiteit en bouwde ze een onafhankelijk leven op. “Ze heeft nooit in een slachtofferrol gezeten. Ze loste het gewoon op.”

Lorentine, ooit haar docent Nederlands en later de regisseur van het theatergezelschap waar Eva jaren bij zat, was een ander voorbeeld. “Zij was krachtig, empathisch, maar ook direct. Ze leerde me dat wrijving niet erg is. Dat je even mag botsen en daarna gewoon samen verdergaat.”

Een oproep tot meer solidariteit

Eva’s verhaal is persoonlijk, maar draagt een bredere boodschap in zich. “We krijgen als vrouwen al genoeg kritiek van de buitenwereld. Maar soms doen we dat elkaar ook aan.” Ze ziet het op social media: vrouwen die elkaar afbreken om hun uiterlijk, hun keuzes, of hun manier van leven. “In plaats van elkaar neer te halen, zouden we elkaar meer moeten steunen.” 

Haar advies aan andere vrouwen die zich ook assertiever zouden willen opstellen? Begin klein. “Als iemand vraagt wat je wil eten, zeg dan niet: ‘Maakt mij niet uit.’ Zeg wat je écht wil. Als iemand voordringt, spreek dat uit. En als je ergens verstand van hebt en iemand roept iets wat niet klopt? Corrigeer ze. We mogen trots zijn op wat we weten, op wat we kunnen. We hoeven niet altijd te glimlachen en te knikken. We mogen er zijn.”