Anika Schwarzlose & Elena Khurtova
Foto door Eva Roefs
Anika Schwarzlose (Berlijn, Duitsland, 1982) en Elena Khurtova (Samara, Rusland, 1982) wonen en werken in Amsterdam.
Beiden kwamen in Nederland aan als studenten van de Rietveld Academie.
Met een achtergrond in verschillende kunst- en onderzoeksvelden, zoals fotografie, performance en installatie, komen hun praktijken bijeen in het samenwerkingsproject Residue. Schwarzlose’s werk richt zich top de functie van archieven en de impact van hercontextualiserings- en reproductietechnieken van beelden op de constructie van dominante narratieven. Khurtova’s werk onderzoekt noties van zorg en controle en reflecteert op de wisselwerking tussen fragiliteit en veerkracht van menselijke en omgevingsomstandigheden.
Website Anika
Website Elena
Residue
Residue houdt zich bezig met het heden en verleden van het Hembrugterrein in Zaandam. Tussen 1904 en 2003 stond hier Nederlands grootste wapenfabriek, die een belangrijke rol speelde in vele internationale conflicten, waaronder het onderdrukken van de onafhankelijkheidsstrijd in Indonesië. Momenteel wordt het gebied herontwikkeld om het weer geschikt te maken voor civiel gebruik, maar het geweld dat hiervandaan werd geëxporteerd is niet verdwenen; de bodem onder de voormalige fabriek bevat vervuilende overblijfselen van de wapenproductie. Een uitgebreid proces van bodemsanering probeert deze verontreiniging aan te kaarten. Iets dat een poging tot reiniging vertegenwoordigt, maar net zo goed geïnterpreteerd kan worden als het toedekken van een ongemakkelijk verleden.
Schwarzlose en Khurtova zien de bodem van het Hembrugterrein als een fysiek archief dat zijn eigen verhaal vertelt. Parallel hieraan onderzochten ze het fotoarchief van de Hembrugfabriek en selecteerden beelden die de werkomstandigheden, advertenties en technische documentatie in beeld brengen. Een serie grote textielen brengt deze twee archieven met elkaar in contact door middel van een fotochemisch proces, bodemchromatografie genaamd. De vervuilde grond onthult en transformeert archiefbeelden, beide archieven interacteren en botsen met elkaar.
Gedurende 3 tentoonstellingen ontvouwt het project Residue zich stap voor stap, waardoor bezoekers het Hembrugterrein fysiek kunnen betreden.
Residue
Waar te zien
Het Amsterdam Museum presenteert een serie chromatografische textiele werken van de bodem. In een vorm van performatieve activaties delen Schwarzlose en Khurtova het fotografische proces van het onthullen van de archiefbeelden op nieuw gecreëerde werken die deel uitmaken van de tentoonstelling.
Bij PAKT aan het Zeeburgerpad is een grootschalige installatie te zien met 30 textiele werken, documenten uit de collectie van het Zaans Museum en de productiegeschiedenis van de fabriek, gepresenteerd in een tijdlijn die informatie geeft over de deelname van de Hembrugfabriek aan geopolitieke conflicten.
Een derde hoofdstuk wordt in februari tentoongesteld op Looiersgracht 60, in het kader van de Sonic Acts Biënnale. Er ontvouwt zich een installatie die drie archieven verenigt: de Hembruggrond, archiefbeelden van de activiteiten van de fabriek en videobeelden die de impact van de Hembrugwapens laten zien met een focus op de verschroeide aarde die wordt achtergelaten door gewapende conflicten. Een 4-kanaals video belicht de geschiedenis van de fabriek en onderzoekt de relatie tussen gewapende conflicten, militaire productie en hun blijvende impact op de mensheid en ecologische omgevingen. In tegenstelling tot typische voorstellingen van wapens als esthetische of neutrale objecten, plaatst Residue ze in hun context binnen hun beoogde gebruik en tastbare materialiteit. Ons project wil vorm geven aan de onzichtbare vernietiging van omgevingen door vervuiling.